Vaesrade, een dorp met kerk zonder kerkhof

Vaesrade, een dorp met  kerk zonder kerkhof

Mijn grootouders, het echtpaar Ritzen-Beckers, woonden in Vaesrade en liggen daar ook begraven…dat klinkt logisch maar zo vanzelfsprekend was dat begin vorige eeuw niet: Waarom een dorp zo lang op zijn kerkhof moest wachten. ’n Reconstructie aan de hand van oude krantenartikelen.

In 1939 was de St. Servatius parochie de jongste parochie in Nederland. Eeuwenlang hoorde de Vaesrader geloofsgemeenschap bij de parochie St. Bavo. De Vaesradenaren werden in Nuth gedoopt, getrouwd en begraven.

Hoewel er al vanaf eind 1500 een kapel was en vanaf begin 1700 opeenvolgende kluizenaars iets van lokale diaconale zorg leverden zou het nog tot 1939 duren voordat Vaesrade als parochie volledig zelfstandig -met eigen pastoor- kon opereren. In die periode zouden nog twee kerken gebouwd worden en 14 rectoren de revue passeren.

In 1855 moest de laatste kluizenaar Michael Hellerfort zijn ambt opgeven. Het Bisdom had besloten Vaesrade te verheffen tot rectoraat en daar hoorde naast een rector ook een rectoraatskerk bij (een soort hulpkerk naast de St. Bavo kerk).

De 1e rector, de weleerwaarde heer J.M. Crousen (1855-1882) ging voortvarend te werk: Hij sloopte de oude kluis en bouwde op de vrijgekomen grond zijn pastorswoning. Tegen de oude kapel bouwde hij een eenvoudige kerk maar voor de toren kwam hij uiteindelijk 3.000 gulden tekort en het zou nog 30 jaar duren voor de 1e Servatius Kerk een Kerktoren kreeg,

Rector Crousen werd opgevolgd door Rector W.J. Raven maar die bleef maar 8 maanden en ging verder als leraar van de onderbouw op Rolduc waarna het stokje werd overgenomen door rector nr. 3. De weleerw. A.G. Dols. (1882-1886) Het is deze rector die met een eenvoudiger en goedkoper torenontwerp en geraffineerde fondsenwerving (waaronder een loterij) er uiteindelijk in slaagt een heuse klokkentoren te bouwen.

Nu hadden de Vaesradenaren een Rector en Kerk met Toren (!) maar nog steeds moesten ze gedoopt en begraven worden in Nuth… Begrafenissen -Op het kerkhof rond de Bavokerk- brachten geld op en de pastoor van Nuth was nog niet van plan die inkomstenbron zo maar uit handen te geven.

Na het vertrek van rector Dols in 1886 volgden de rectoren elkaar in snel tempo op: Rector Baggen (1886-1889), Rector Peters (1889-1891) en Rector de Warrimont (1891-1893). De volgende Rector Nelissen bleef langer dan zijn drie voorgangers bij elkaar opgeteld: 8 jaar van 1893-1901

Uiteindelijk lukt het dan de 8e rector, Jos Brands (1901-1908) om pastoor Claessen in Nuth te vermurwen en kreeg Vaesrade het recht van begraven en kreeg het dorp zijn eigen kerkhof of beter gezegd begraafplaats want rond de kerk was geen plek dus kwam de dodenakker “op de vief Bunder” (de tegenwoordige Tulpstraat) te liggen.

Tijdens het rectoraat van Jan Thissen (1908-1915) groeide de geloofsgemeenschap in Vaesrade gigantisch. Toen hij aantrad werden er 850 hosties per jaar uitgedeeld. Bij zijn vertrek waren dat er bijna 10 x zoveel, ruim 8.000. De 1e kerk van 1857 begon langzaam uit zijn voegen te barsten . Ook tijdens de 10e rector, Marcel Leenders (1915-1921) blijft het aantal communicanten. Heel Nuth groeit in die tijd van 1500 naar 3000 inwoners. De Vaesrader herder sterft als ridder in het harnas terwijl hij de communie uitreikte bij mensen thuis in Hommert.

De Vaesradenaren werden nu inmiddels wel in Vaesrade begraven maar gedoopt werden ze nog steeds in Nuth. Het bleven parochianen van de St. Bavo parochie en daar zal ook wel een financieel aspect aan vast gezeten hebben. Pas in 1921 onder rector nr. 11 : L. Nijst (1921-1927) krijgen de mensen uit Vaesrade ook het recht het nageslacht in de rectoraatskerk te dopen.

Rector op ’t Root (1927-1932) is dan de 12e die het rectorsambt bekleed en hij is als bouwheer verantwoordelijk voor bouw van de nieuwe en grotere -maar nog steeds- 2e rectoraatskerk waarvoor in 1929 de eerste steen wordt gelegd.