De bouwaanbesteding van de eerste School in Nuth

 

 

 

 

De bouwaanbesteding van de eerste School in Nuth… en de winnaar is?

 

Tot midden 1800 werd er les gegeven in het oude kostershuis naast de kerktrappen. Als er teveel kinderen tegelijk kwamen opdagen nam de koster/onderwijzer de kinderen mee naar het café aan de overkant van de straat. Dat leidde weliswaar tot ontslag van de betreffende onderwijzer maar niet tot verbetering van het onderwijs.

 

Het gemeentebestuur (dat verantwoordelijk was voor het onderwijs) had al een paar keer op z'n kop gekregen van de Gouverneur. Er was geen schrijfgerei (lees: lei en griffels) . Er waren niet genoeg schoolbanken, geen schoolbord, de noodzakelijke illustratieve leermiddelen (wandplaten) ontbraken en tot overmaat van ramp deed de kachel het ook niet.

En ja hoor, de gemeente komt over de brug, en trekt 20 gulden (!) uit om de problemen op te lossen.

 

Rond 1830 is Hendrik Hermans koster/onderwijzer en de situatie is nauwelijks verbeterd. Het leslokaal is nog steeds te klein om alle schoolgaande kinderen te huisvesten. De kinderen komen vooral in de winter naar school als ze thuis niet op de boerderij hoeven mee te werken maar de verlichting is ontoereikend in die donkere maanden en de lesuren daardoor zeer beperkt.

 

Wie het idee bedacht heeft is niet helemaal duidelijk maar rond 1850 verkoopt Hendrik Hermans (die ook gemeentesecretaris is) een stuk van zijn tuin aan de Gemeente om er een heuse school te bouwen. In 1854 wordt het bestek goedgekeurd: Een gebouw met een leslokaal van 10 bij 5 meter, een portaal, een opslag plek, een “urinelosplaats” en privaten met brillen van glad geschaafd eikenhout.

Op 31 januari 1854 vindt de aanbesteding plaats bij de koster/onderwijzer/gemeentesecretaris Henrdik Hermans thuis die en passant ook nog herbergier is. 

 

Vier aannemers zijn geïnteresseerd en de veiling gebeurt bij opbod. De Notaris begint met een bedrag van 1.400 gulden en verhoogt telkens met 25 gulden tot iemand “mijn” zal roepen. Als de Notaris 1900 gulden noemt ontstaat commotie omdat twee aannemers tegelijk “mijn” roepen. Gebruikelijk na veiling bij opbod is er een veiling bij afslag (de afmijning)…. Zeker als er twee gegadigden zijn die blijkbaar op hetzelfde bedrag bij opbod “mijn” hebben geroepen.

Maar niet in Nuth, daar moeten de omstanders waaronder herbergier uitsluitsel geven wie er nu als eerste geroepen heeft en de keuze valt dan op Pieter Lemmens uit Beek. Saillant detail is dat de koster/onderwijzer uit Nuth zich gelijk als borg garant stelt voor de aannemer Lemmens (zouden ze elkaar gekend hebben?)

 

Het gebouw doet maar relatief kort dienst als school. Het aantal leerlingen groeit snel en het schooltje is al vlug te klein. Weer krijgt de gemeente op z’n kop vanwege de erbarmelijke omstandigheden in de school die dan tot overmaat van ramp wordt afgekeurd door het Staatstoezicht op het onderwijs en maandenlang gesloten blijft.

Meester Crijns die nog les gaf op die oude school beschreef de belabberde omstandigheden als volgt: Er waren nog geen “tweezits bankjes” maar lange planken die van muur tot muur liepen waarop de kinderen naar binnen werden geschoven zoals je een worst vult. Tussentijds naar de wc gaan was er niet bij en geregeld zag je de natte plekken op de vloer en zette je het raam open…

 

Gemeente en inwoners verzetten zich in eerste instantie tegen de sluiting van de school, tot aan de hoge raad aan toe, maar de sluiting bleef van kracht. Uiteindelijk ging de gemeente overstag en bouwde een nieuwe grotere school aan de Nuinhofstraat en nam het oude schoolgebouw in gebruik als gemeentehuis.