Werkverschaffing: Nuth op de schop in de crisisjaren

 

"....De werkverschaffing in Nuth kostte de gemeente naar verhouding niet veel... Nuth heeft zijn werkelozen altijd flink aan het werk gezet: daar is Nuth bekend om..."

Deze tekst is niet van Joep maar uit de krant van 1932. Schaamteloos als je bedenkt dat die arme tewerkgestelde sloebers ook niet om de crisis gevraagd hadden.

 "Nuth op de schop": Duizenden kubieke meters grondverzet met kruiwagen en schop tijdens de werkverschaffing in de jaren '30  Als je door Nuth over straat loopt is het goed te weten met hoeveel bloed, zweet en tranen de basis van bijna al deze wegen is gelegd: door de moeizame arbeid van honderden tewerkgestelde werkelozen in de jaren '30 , bijna 10 jaar lang, tegen een hongerloon en onder vaak erbarmelijke omstandigheden. Niet alleen kilometers weg werden aangepakt in de jaren'30 maar bijvoorbeeld ook het kermisterrein/ de markt, de oude begraafplaats rond de kerk, de nieuwe begraafplaats aan de Slagboomsweg en  ook het plantsoentje tussen Molenveld en Valkenburgerweg. Allemaal plekken waar we voorbijlopen zonder te denken aan de geleverde inspanning.

In de crisisjaren was er een enorme werkeloosheid in Nederland en werden de werkelozen verplicht te werk gesteld. In Nuth werden de werkelozen vooral ingezet bij de aanleg van straten, wegen en riolering. Tot 1930 was de doorgaande Stationsstraat / Valkenburgerweg de enige weg van betekenis.. Het kaartje in "rood" geeft een indruk van de vele kilometers aangelegde / verbeterde weg in de jaren '30.

Uit de Limburger Koerier 3 December 1932 NUTH Gemeentelijke werkverschaffing.:

“…Evenals verleden jaar wordt de werkloosheid in deze gemeente bestreden door van gemeentewege werkgelegenheid te geven. Werden het vorige jaar enkele wegen verbreed en verbeterd o.a. weg van Sijpen naar Hellebroek, Kerkstraat, afbraak huis Mevis met aanleg van een verbindingsweg van Kerkstraat naar Stationsstraat en met aanleg van den verbindingsweg van Reuken naar Hellebroek.Thans is men begonnen met laatst genoemden weg geheel af te werken nl. verbreeding van den Pastoryweg van Stationsstraat tot Reuken.Met deze afwerking is dan een rechtstreeksche verbinding verkregen met het gehucht Hellebroek en verder in de richting Heerlen. Hieraan werken op het oogenblik een 20-tal werkloozen.Naar men ons mededeelt zullen verder in werkverschaffing worden uitgevoerd de afgraving van het kerkhof nabij de R. K. Kerk, afbraak van de oude kosterswoning, verbreeding van de Kerkstraat, St. Bavostraat, Wilhelminastraat, en Neyerweg en vermoedelijk het leggen van een rioleering.Wanneer deze werken allen worden uitgevoerd hebben de werkloozen den heelen winter werk. In werkverschaffing wordt zooveel mogelijk accoord gewerkt, zoodat bij flink werken een gemiddeld uurloon verdiend wordt van 32 cent. Een kindertoelage wordt gegeven van 50 cent vanaf het derde kind en per week benevens een brandstoffen toeslag van een gulden per week. Voor regen- en vorsturen krijgen de arbeiders met aftrek van de eerste drie uren een uitkeering van 26 cent per werkuur..."

 In theorie was het loon van de tewerkgestelde net voldoende om van rond te komen (huur en eten) maar de praktijk pakte anders uit.

Zo schreef een tewerkgestelde in Hellebroek:

"... wij moeten 400 meter met de kruiwagen over een onverharde weg ploeteren zonder dat daar platen of rijplanken liggen om over heen te rijden. Als het regent zakken de kruiwagens tot aan de as in de modder weg. In de winter vriezen de plassen in het modderbed dicht en glijden wij de volgende ochtend alle kanten op. Als het ijs dan gedurende dag dooit staan we tot onze enkels in het vrieskoude water. En als wij dan de afgesproken hoeveelheid meters niet halen worden wij gekort op onze uitkering die al voor de helft aan huur op gaat zodat een gezin er helemaal niet meer van rond kan komen...."

Doffe ellende!

Ik heb het wel eerder gezegd: 'n gedenkteken voor de zwoegers uit de crisisjaren zou zeker op z'n plaats zijn!

Het door tewerkgestelden aangelegde plantsoentje aan het Molenveld zou een mooie plek zijn voor een gedenkteken zoals ze dat in ook in andere plaatsen gedaan hebben als eerbetoon aan al die mensen die in de crisisjaren in werkverschaffing hebben gewerkt.