Hoe Bartel Drummen de struikrover “Awou” liet ontsnappen.

 

Hoe Bartel Drummen de struikrover “Awou” liet ontsnappen.

We schrijven 1781. De Franse revolutie moet nog plaatsvinden en Nuth is een zelfstandige “Heerlijkheid” met eigen rechtsspraak en strafuitvoering. Had je in die tijd iets ernstigs uitgespookt dan werd je opgesloten op kasteel Reijmersbeek voor verder verhoor met  bekentenis (zo nodig met hulp van wat martelwerktuigen) om vervolgens berecht te worden

Je zat dus niet voor straf in de gevangenis maar als voorarrest in afwachting van je berechting en uitvoering van de straf. De straffen  bestonden  uit een mix van lichamelijke straffen, schandstraffen, vrijheidsstraffen, verbanningen en geldboetes. De nadruk lag veel meer op afschrikking en openbare beschaming. De lichamelijk straffen zoals ophangen, brandmerken en geselen gebeurden publiekelijk in Kathagen, ongeveer waar nu de Stelrad fabriek ligt.

De gevangenis van Reijmersbeek zat niet ergens in een kelder van het kasteel zoals je wellicht zou verwachten maar boven in de toren. Via een wenteltrap met 40 treden kwam je bij de wachtruime voor de bewakers.  Daarachter bevond zich de cel waar de gevangene opgesloten zat met handboeien en voetboeien aan een houten blok.

Dat weten we omdat in 1781 (om precies te zijn op 29 juni van dat jaar) de struikrover en veelpleger Karel Joseph Gestener  -alias Awou- uit Aken uit de torengevangenis van kasteel Reijmersbeek wist te ontsnappen. Nuth was in rep en roer. Hoe had dat kunnen gebeuren terwijl Bartel Drummen uit Nierhoven (*1741 †1816)  toch goed bewapend de wacht had gehouden? Was Bartel van zijn plek geweest en wellicht gezellig gaan koffiedrinken bij de keukenmeid? Was hij door een medeplichtige van de gevangene van zijn post gelokt?

De schepenbank (het bestuur van Nuth) liet daarom de gevangenis en de bewaking gerechtelijk onderzoeken door de schepenen J. Gorissen, L. Nuchelmans, J.H. Ackermans en de secretaris J.W. Frissen. Het uitgebrachte rapport komt hierop neer:

"De trap van het kasteel naar de gevangenis bestaat uit ongeveer veertig treden. Boven aangekomen troffen zij een kamer onder het dak aan waarvan de deur openstond, en waar de wacht verbleef. Toen zij die kamer doorgingen, kwamen zij in een andere kamer waarvan de deur eveneens openstond; dit was de gevangenis waar de gedetineerde had vastgezeten.

Daar bleek dat de crimineel aangeklaagde uit de gevangenis ontsnapt was en dat de boeien voor de handen, die naast het blok lagen waaraan hij had gezeten, nog gesloten waren. Het leek erop dat hij ze van zijn handen had afgeschoven, of dat ze later opnieuw waren dichtgemaakt. Ook het slot van de voetenboeien was geopend en deze boeien lagen erbij. In het slot stak een houten stok, die hem blijkbaar door iemand moet zijn aangereikt — of die er na zijn ontsnapping in gestoken was.

Verder bleek dat de gedetineerde via de deur van de gevangenis door de wachtkamer is gegaan en vervolgens, de eerder genoemde veertig treden afdalend, via de onderste deur is gevlucht. Hij heeft daarbij ook een pistool meegenomen van de wachthouder, Bartel Drummen, zoals door de andere wachthouders is verklaard.

De scherpzinnige conclusie van dit gewichtige onderzoekend gezelschap was:

“De meest waarschijnlijke oorzaak van deze ontsnapping is dus dat de wacht niet bij de gedetineerde is gebleven, de deuren open hebben gelaten en hem alleen hebben gelaten."

Of het enige consequentie voor Bartel Drummen heeft gehad vertelt het verhaal niet maar omdat Bartel’s  aanzien in het dorp verder niet heeft geleden onder het voorval (z’n dochter trouwde later met de zoon van de burgemeester) mag je aannemen van niet.